Küçük Ayasofya Camii

Ayasofya ile aynı tarihlerde, 530 yılı civarı yaptırılan yapı, Ayasofya’ya olan mimari benzerliğinin de etkisiyle Osmanlılar tarafından “Küçük Ayasofya” olarak adlandırılmıştır.

Kuruluş efsanesine göre I. Iustinianos, amcası aleyhine bir ayaklanmaya karıştığı için cezalandırılacağı sırada azizlerden Sergios ve Bakkhos Iustinos’un rüyasına girer ve onun lehinde tanıklık ederler. Iustinianos böylece kurtulur ve imparator olduktan sonra bu azizlerin adına kilise yaptırır.

Kilise II. Bayezid devrinde (1481-1512) camiye çevrilmiştir. Bir hamam, iki han, onlarca dükkân ve ev ile dört köyün geliri Küçük Ayasofya Camii’nin giderlerini karşılamak için vakfedilmişti. Küçük Ayasofya Camii bir külliyenin parçasıdır. Külliyenin diğer yapıları türbe ve hazire, hamam, zaviye-medrese ve sıbyan mektebidir.

Küçük Ayasofya 1648 ve 1766 depremlerinde zarar görmüştür. Yapıya en çok zarar veren, hemen önüne inşa edilen demiryolu hattıdır. Bunun yanında yapılaşma bozuklukları da yapıya hem zarar vermiş hem de görüntüsünü değiştirmiştir. Son olarak 1999 Marmara Depremi yapıda bazı çatlaklara neden olmuştur.

Kaynak: Semavi Eyice, “Küçük Ayasofya Külliyesi”, DİA, c. 26.