Meyer Saat

Meyer markasının hikayesi, imparatorluklar çağından ulus-devletler çağına uzanan, geniş bir coğrafyada yaşanan hikayelerin bütünüdür. Johann Meyer’in 18 Kasım 1843’te Atina’da dünyaya gelmesi ile başlayan Meyer markasının hikayesi Berlin’den İstanbul’a adeta bir bağ oluşturur. Johann’ın babası Yunan Kraliyet Kolordusu’nda görevlidir ve yeni Yunan Devleti’nin yeni başkenti Atina’da görevdeyken Meyer Ailesi’nin oğlu, geleceğin saat ustası Johann dünyaya gelir. Atina yılları uzun sürmeyecek, doğumundan hemen sonra taşınacakları Osmanlı Devleti’nin başkenti olan İstanbul onun hayatında ikinci ve önemli bir durak olacaktır. Meyerler İstanbul’da dört yıl kaldıktan sonra Selanik’e göç ederler ve ardından Johann’ın eğitimi için Berlin’e giderler. Dönemin Berlin’i Almanya’nın yükselen sanayi gücünün ve büyüyen demiryolu ağının bir simgesi, bu ülkenin tartışmasız siyasi ve iktisadi merkezidir.

Johann Meyer’in yolu Kaiser Wilhelm döneminde, otuz üç yaşındayken tekrar İstanbul’a düşer. Meyer, Sarayda Sultan II. Abdülhamid için hizmet vermeye başlar; artık sarayın tüm saatleri Johann’a emanettir. Johann Meyer, Saray’da Sultan için bir süre hizmet verdikten sonra, 1878 yılında Sultandan icazet alarak Karaköy’de ilk dükkânını açar ve bu girişim günümüze kadar gelen markanın temelini oluşturur. Yeni tramvay durağı gibi işlek bir noktada dükkân açma becerisini gösteren Meyer işinde de maharetli olunca ünü şehrin her yanına yayılır. Dönemin usta saatçileri arasında nam salar ve işlerini hızla büyüterek ustalar yetiştirir. 1885 yılına gelindiğinde Johann Meyer artık şehrin bilinen saatçileri arasında sıralanır olmuştur. Öyle ki Indicateur Oriental kayıtlarına göre Meyer’in 1885 yılındaki adresi şöyledir: “Grand Rue de Galata, 9, Palace Karakeuy”.[1]

Johann Meyer işini geliştirir ve uzun zamandır hayalini kurduğu modern saatler üzerine çalışmalarını sürdürürken bir yandan güneşin konumuna göre namaz vakitlerini gösteren bir saat geliştirmek için kolları sıvar. 1886 yılında hayalini gerçekleştirir ve sekiz yıl emek verdiği saatini tamamlar. Saati Sultan’a hediye eden Meyer’in mükafatı şeref nişanı ve Sultan’ın mutluluğu olur. Meyer, saati Saray’a sunarken “nice fedakârlık ve meşakkatle vücûda getirüp ezânî saat nâmıyle yâdettiği sâ’atin (…) bir örneğini resim ve ta’rifnâmesiyle (…) nâçizâne arz ü takdîme cesaret eylediği”nden söz etmektedir. Meyer şöyle devam eder: ““Avrupa’daki saat fabrikatörleri zamanı alaturka olarak göstermek için kendi kendine ayar edilir bir saat imalinin olanaksız olduğunu beyan etmişler iken, bendeniz sekiz sene bu husus hakkında düşünüp uğraştıktan sonra, haddim olmayarak sorunu çözüp her gün güneşin batışına bağlı olarak kendi kendine ayar edilir bir saat imaline muvaffak oldum. Kendi icadım olan işbu saatin başlıca bölümleri, yüksek makamınıza incelenmek üzere ilişikte arz ve takdim kılınan resimlerde gösterilmiştir”.[2]

1890’da dükkânın adresi artık Yeni Cami Caddesi (Tünel Caddesi), numara 35’tir.[3] 1897’ye gelindiğinde bu adrese bir yenisi daha eklenir: Cedidiye Caddesi, numara 155, Pangaltı.[4] 1909’da Pangaltı adresine yerine Yüksekkaldırım numara 5 adresine geçilmiştir.[5]

1914 yılı dünyadaki imparatorlukların sonunu getirecek olan savaşın başlangıcı olurken, Johann Meyer açısından bir başka önemli gelişmeye vesile olur. Kendisi gibi Berlin’de eğitim alan oğlu Emil Meyer İstanbul’a gelerek işlerin başına geçer.1920 yılında Johann Meyer’in vefatından sonra oğlu Emil onun ardından otuz dört yıl süreyle işleri başarıyla sürdürür. 1954 yılında Emil Meyer’in vefatı ile işleri oğlu Wolfgang Meyer sürdürür ve markanın gelişimi için canla başla çalışır. Wolfgang Meyer, anı kitabında kaleme aldığı Anadolu’nun farklı yerlerinde de saatçilik mesleğine devam ederek işini ve Türkiye’ye olan sevgisini bir arada yürütür. Ağustos 1944-Aralık 1945 arasında, II. Dünya Savaşı’nda Türkiye’nin Almanya’ya savaş ilan etmesi sonrası, Türkiye’de kalan Alman vatandaşlarının çeşitli illerde eterne edilmesi nedeniyle saatçiliğe Kırşehir’de devam eden Wolfgang Meyer, Anadolu’da zor şartlarda da olsa güzel anılar biriktirir.

Wolfgang Meyer, 1981’deki vefatına kadar babası ve dedesi gibi hem ustalar yetiştirmeye devam eder hem de saatçiliği sürdürür. Meyer ailesi birçok ustalar yetiştirmiştir. Wolfgang Meyer vefatından önce birlikte çalıştığı ve el verdiği ustalarından Nahsen Bayındır’a markayı emanet eder. Nahsen Bayındır ve ailesi bu uzun soluklu işletmeyi bugünlere kadar başarıyla getirir. Bugün hala Wolfgang Meyer’in eşi Bayan Meyer ile Nahsen Bayındır’ın dostlukları devam etmektedir. İki ülke arasındaki bağların da bir göstergesi olan Meyer markalı saatlerin hikâyesi İstanbul’un muhtelif yerlerindeki sokaklarda karşınıza çıkabilir. Bayındır ailesi aynı titizlikle el yapımı saatleri geliştirerek, yüz yıllık marka hikâyesini ileriye taşımak için çalışmalarına devam etmektedir.

[1]IndicateurOriental (1885), ed. Raphael C. Cervati, Constantinople, 1885, sayfa 223.

[2] Şinasi Acar, “El Vardır El Üstüne: Meyer’in Ayar Gerektirmeyen Ezânî Saati”, Yapı Dergisi, n. 287, http://www.yapi.com.tr/haberler/el-vardir-el-ustune-meyerin-ayar-gerektirmeyen-ezani-saati_61108.html [12.12.2016].

[3]AnnuaireOriental (1889-1890), Constantinople, sayfa 279.

[4]AnnuaireOriental (1896-1897), Constantinople, sayfa 482.

[5]AnnuaireOriental (1909), Constantinople, sayfa 729.