Büyük Valide Han

Günümüzde “hanlar bölgesi” olarak bilinen, Çemberlitaş, Beyazıt ve Eminönü arasındaki alan 4. Yüzyıldan beri yani yaklaşık 1.500 yıldır İstanbul’un ticaret merkezlerinden biridir. Bu bölgenin en ünlü yapılarından biriyse Büyük Valide Han’dır.

Hanlar bölgesi, Haliç’teki iskelelere inen malların taşındığı ve hem depolanıp hem de satıldığı bir alandı. Bu alanın en işlek caddelerinden biri olan Çakmakçılar Yokuşu’nun en büyük yapısı Büyük Valide Han’dır. Dahası Han, o döneme kadar İstanbul’da yaptırılan hanlar içerisinde Mahmut Paşa Külliyesi Hanı’ndan sonra en büyük han yapısı olarak bilinmektedir.

Han’ın kitabesi olmadığından tam inşa tarihi belli değildir ancak 17. Yüzyılda yapıldığı bilinir. Han’ın banisi Kösem Mahpeyker Sultan’dır. Han’ın gelirinin, yine Kösem Sultan tarafından yaptırılan Üsküdar’daki Çinili Cami’ye vakfedildiği bilinmektedir.

Bu büyük ve önemli hanın görüşünü 20. yüzyılın başlarından itibaren değişmeye başlar. Yıkımlar ve eklemeler yüzünden başlayan olumsuz değişim Han’ın orijinal görüntüsünün bozulmasına yol açmıştır. Bu bozulmalarda zaman zaman gerçekleştirilen define arayışlarında yapılan tahrifatın ve günümüzde itina ile korunmamasının da etkisi olmuştur.